تابستان با گرمای طاقت‌فرسا و تغییرات چشمگیر در شرایط آب‌وهوایی، چالش را برای صاحبان و پرورش‌دهندگان اسب‌ها رقم می‌زند. در این شرایط، حفظ سلامتی و کارایی حیوانات نیازمند برنامه‌ریزی دقیق تغذیه‌ای است. تغذیه اسب در تابستان تاثیر بر انرژی، شادابی و توان جسمانی آن‌ها دارد. با انتخاب علوفه مناسب، تامین آب کافی و مکمل‌های ضروری می‌توان از افت کیفیت عملکرد و مشکلات گوارشی پیشگیری کرد. در ادامه این مقاله، به بررسی جامع نکات کلیدی برای طراحی رژیم غذایی متعادل و در فصل گرم می‌پردازیم و راهکارهای عملی برای ارتقای رفاه اسب‌ها ارائه خواهد شد. برای مطالعه با مجله ژوسیکا همراه باشید.
بهترین جیره غذایی برای اسب‌ها در هوای گرم
تابستان با دمای بالا و رطوبت متفاوت، چالش‌های متعددی را برای پرورش اسب‌ها به وجود می‌آورد. انتخاب جیره مناسب، نه‌تنها تضمین‌کننده تأمین نیازهای پایه‌ای بدن اسب است، بلکه به حفظ شادابی، کارایی و سلامت دستگاه گوارش نیز کمک می‌کند. در این مقاله، نکات کلیدی و عملی برای طراحی بهترین جیره غذایی در شرایط هوای گرم را بررسی می‌کنیم.
۱. آب‌رسانی مستمر و الکترولیت‌ها
اولین و مهم‌ترین اصل در تغذیه اسب‌ها در فصل گرما، تأمین آب کافی است. اسب‌ها ممکن است در هوای گرم تا ۶۰ لیتر آب در روز از دست دهند؛ بنابراین دسترسی آزاد به آب خنک و تمیز ضروری است. همراه با آب، الکترولیت‌های سدیم، پتاسیم، کلر و منیزیم نیز باید جایگزین شوند تا از اختلالات الکترولیتی و افت عملکرد عضلانی جلوگیری گردد. افزودن پودر الکترولیت به آب یا خوراک می‌تواند در این امر مؤثر باشد، اما حتماً پیش از مصرف با دامپزشک مشورت کنید.
۲. اولویت فیبرهای قابل هضم
در شرایط تابستانی، استفاده از فیبرهای خام که نیاز به تخمیر طولانی‌مدت در شکمبه دارد، ممکن است تولید گرمای متابولیکی اضافی کند. علوفه خشک مرغوب (هاِی بدون گرد و غبار) و علوفه سبز تازه (در صورت دسترسی) را در اولویت قرار دهید. این فیبرها ضمن تأمین انرژی پایدار، تخمیر ملایم‌تری ایجاد کرده و گرمای کمتر تولید می‌کنند. با گنجاندن ۱.۵–۲ کیلوگرم هاِی با کیفیت به ازای هر ۱۰۰ کیلوگرم وزن بدن، می‌توانید سلامت روده‌ها را تضمین کنید.
۳. چربی‌های باکیفیت به‌عنوان منبع انرژی
افزودن چربی به جیره، انرژی مورد نیاز را بدون افزایش کربوهیدرات سریع‌الهضم تأمین می‌کند. روغن‌های گیاهی مانند روغن کانولا یا روغن آفتابگردان (تا سقف ۵٪ وزن خشک جیره) انتخاب مناسبی هستند. چربی‌ها علاوه بر تأمین کالری، به کاهش تولید گرمای متابولیکی کمک می‌کنند و اسب را خنک‌تر نگه می‌دارند.
۴. کربوهیدرات‌های پیچیده و کنترل غلات
غلاتی چون جو و ذرت، سریع‌الهضم بوده و می‌توانند اسیدیته شکمبه را بالا ببرند. بهتر است از کنسانتره‌های با فیبر بالا استفاده کنید یا غلات را پیش‌پخت نمایید تا سرعت تخمیر کنترل شود. سبوس گندم و کنجاله سویا در مقادیر مجاز، منابع مناسبی برای تأمین انرژی با سرعت تخمیر متوسط هستند.
۵. زمان‌بندی وعده‌ها
تقسیم جیره به ۴–۵ وعده کوچک در طول روز فشار متابولیکی را کاهش داده و جذب مواد مغذی را بهبود می‌بخشد. وعده‌های اصلی را در ساعات خنک‌تر (صبح زود و عصر) ارائه کنید تا اسب‌ها در اوج گرما کمتر غذا مصرف کنند و از بی‌اشتهایی‌های موقتی جلوگیری شود.
۶. ویتامین‌ها، مواد معدنی و مکمل‌ها
ویتامین‌های گروه B به متابولیسم انرژی کمک کرده و ویتامین E و سلنیوم نقش آنتی‌اکسیدانی دارند. پروبیوتیک‌ها و آنزیم‌های گوارشی به ثبات فلور میکروبی و هضم بهتر یاری می‌رسانند. افزودن مکمل‌های حاوی ال-کارنیتین و بیوتین نیز می‌تواند به سلامت عضلات و پوست اسب کمک کند.
تأثیر تعریق بر نیازهای غذایی اسب در تابستان
تابستان با افزایش دما و تابش مستقیم آفتاب، اسب‌ها برای خنک‌سازی بدن خود به تعریق شدید متکی می‌شوند. تعریق اگرچه مکانیسمی مؤثر برای تنظیم دمای داخلی است، اما باعث از دست رفتن حجم قابل‌توجهی از آب و الکترولیت‌های حیاتی می‌شود. تغذیه اسب در تابستان باید به‌گونه‌ای تنظیم شود که جبران این مایعات و املاح از دست‌رفته به‌خوبی انجام گیرد. این تغییرات فیزیولوژیک مستقیماً بر نیازهای غذایی و جیره روزانه اسب تأثیر می‌گذارند. در این قسمت از مقاله به بررسی چگونگی تأثیر تعریق بر نیازهای غذایی اسب در تابستان پرداخته و راهکارهایی برای بهبود تغذیه اسب در تابستان ارائه خواهیم کرد.
1. از دست دادن آب و الکترولیت‌ها
هر لیتر تعریق حدود ۹۰ درصد آب و ۱۰ درصد الکترولیت‌هایی مانند سدیم، پتاسیم، کلر و منیزیم را از بدن اسب خارج می‌کند. اسب‌های ورزشکار یا کاری ممکن است روزانه بیش از ۵۰ لیتر مایعات از دست بدهند. این کاهش حجم مایعی، فشار خون را کاهش داده، جریان خون به بافت‌ها را محدود می‌کند و حمل‌ونقل مواد مغذی را با مشکل مواجه می‌سازد. بازگرداندن این مایعات تنها از طریق آب خنک ممکن نیست؛ بلکه نیاز به تأمین الکترولیت‌ها در قالب محلول یا خوراک غنی‌شده وجود دارد.
2. تأثیر بر متابولیسم و تأمین انرژی
تعریق شدید، علاوه بر آب و الکترولیت، برخی مواد معدنی ریز مانند روی و مس را نیز از دست‌رفته می‌سازد. این عناصر در واکنش‌های متابولیکی بافت‌های عضلانی و اعصاب نقش‌آفرینی می‌کنند. به علاوه، افت مایعات بدن می‌تواند سرعت جریان خون را کاهش داده و انتقال قند و اسیدهای چرب به عضلات را محدود کند. نتیجه کاهش انرژی، خستگی زودرس و افت عملکرد حرکتی است که می‌تواند سلامت عمومی اسب را به خطر اندازد.
3. اصول کلیدی تنظیم جیره اسب
برای پاسخ به این تغییرات، اصول تغذیه‌ای اسب در تابستان باید بازبینی شود. تغذیه اسب در تابستان باید با تمرکز بر موارد زیر طراحی گردد:
-
آب کافی و الکترولیت درمانی
دسترسی آزاد به آب خنک ضروری است؛ اما برای جبران الکترولیت‌های از دست رفته، افزودن پودر الکترولیت استاندارد (سدیم، پتاسیم، کلر و منیزیم) به آب یا خوراک توصیه می‌شود. این اقدام از بروز گرفتگی عضلانی و بی‌اشتهایی جلوگیری می‌کند. -
افزایش منابع فیبری با هضم ملایم
فیبرهای با کیفیت مانند هاِی (علف خشک) بدون گردوغبار و علوفه تازه، در اولویت جیره قرار گیرند. این فیبرها ضمن تأمین انرژی پایدار، حرارت متابولیکی کمتری تولید می‌کنند و به ثبات عملکرد شکمبه کمک می‌نمایند. -
تأمین انرژی از طریق چربی‌ها
افزودن روغن‌های گیاهی با کیفیت (نظیر روغن کانولا یا سویا) تا حد ۵٪ وزن خشک جیره، انرژی لازم را بدون افزایش گرمای متابولیک تأمین می‌کند. چربی‌ها منبع غنی اسیدهای چرب مفید بوده و به خنک ماندن بدن کمک می‌کنند. -
کنترل غلات و کربوهیدرات‌ها
غلات سنگین مثل ذرت و جو، سرعت تخمیر بالایی دارند و می‌توانند اسیدیته شکمبه را افزایش دهند. استفاده از کنسانتره‌های با فیبر بالا یا غلات پیش‌پخت‌شده، تخمیر کنترل‌شده و تأمین انرژی مطمئن‌تری ایجاد می‌کند. -
تقسیم وعده‌ها و زمان‌بندی مناسب
تقسیم جیره به ۴–۵ وعده کوچک در طول روز، جذب مواد مغذی را بهبود و فشار متابولیکی را کاهش می‌دهد. ارائه غذا در ساعات خنک‌تر (صبح زود و عصر) از افت اشتها در اوج گرما جلوگیری می‌کند.
مکمل‌های مفید برای اسب در فصل گرما
تابستان با دمای بالا و رطوبت ممکن است چالش‌هایی جدی برای سلامت اسب‌ها ایجاد کند. در این فصل، نه‌تنها تأمین آب و علوفه باکیفیت اهمیت دارد، بلکه استفاده از مکمل‌های غذایی مناسب می‌تواند به حفظ تعادل الکترولیتی، بهبود عملکرد گوارش و تقویت سیستم ایمنی کمک کند. در این مقاله به معرفی تعدادی از مکمل‌های کلیدی برای فصل گرم می‌پردازیم و نشان می‌دهیم چگونه با رعایت اصول تغذیه اسب در تابستان می‌توان سلامت و کارایی حیوانات را به حداکثر رساند.
۱. الکترولیت‌ها
اسب‌ها هنگام تعریق، آب و الکترولیت‌های حیاتی مانند سدیم، پتاسیم، کلر و منیزیم را از دست می‌دهند. مکمل‌های الکترولیتی به صورت پودر یا محلول‌های آماده قابل افزودن به آب یا خوراک هستند. تأمین به‌موقع این املاح معدنی باعث جلوگیری از گرفتگی عضلانی، بی‌اشتهایی و افت انرژی می‌شود. بهترین زمان مصرف، پس از فعالیت‌های سنگین یا در مواقعی است که دمای محیط بالاست.
۲. پروبیوتیک‌ها و پری‌بیوتیک‌ها
تعریق و استرس گرمایی می‌تواند فلور طبیعی روده اسب را تحت تأثیر قرار دهد. پروبیوتیک‌ها (میکروارگانیسم‌های مفید) و پری‌بیوتیک‌ها (مواد غذایی برای پروبیوتیک‌ها) به تعادل باکتری‌های مفید روده کمک کرده و عملکرد گوارش را بهبود می‌بخشند. استفاده منظم از این مکمل‌ها می‌تواند از بروز نفخ و اسهال در فصل تابستان جلوگیری کند و جذب مواد مغذی را افزایش دهد.
۳. اسیدهای چرب امگا-۳
منابع غنی امگا-۳ مانند روغن کتان یا کنجاله کتان خردشده، خاصیت ضدالتهابی دارند و به کاهش فشار حرارتی بدن کمک می‌کنند. امگا-۳ علاوه بر بهبود پوست و پوشش موی اسب، در تنظیم پاسخ ایمنی و بهبود بازیابی عضلانی پس از فعالیت مؤثر است. افزودن ۱۰۰–۱۵۰ میلی‌لیتر روغن کتان به جیره روزانه، یکی از روش‌های ساده و مؤثر است.
۴. ویتامین‌های گروه B
ویتامین‌های B1 (تیامین)، B2 (ریبوفلاوین)، B6 و B12 در متابولیسم انرژی، عملکرد سیستم عصبی و تولید هموگلوبین نقش دارند. تأمین کافی این ویتامین‌ها به ویژه در شرایط استرس گرمایی که سوخت‌وساز بدن دچار تغییر می‌شود، ضرورت دارد. برخی مکمل‌ها و مولتی‌ویتامین‌های اسب حاوی این گروه ویتامین هستند که مصرف آن‌ها طبق دستور دامپزشک توصیه می‌شود.
۵. آنتی‌اکسیدان‌ها (ویتامین E و سلنیوم)
تعریق و استرس گرمایی می‌تواند تولید رادیکال‌های آزاد را افزایش دهد و به سلول‌ها آسیب برساند. ویتامین E و سلنیوم به عنوان آنتی‌اکسیدان‌های قوی، از بافت‌های عضلانی و سلولی محافظت می‌کنند و به بهبود ریکاوری پس از تمرین کمک می‌کنند. دوزهای مناسب بر اساس وزن بدن و وضعیت تغذیه‌ای اسب باید تنظیم شود.
۶. ال-گلوتامین و آمینو اسیدها
ال-گلوتامین نقش مهمی در بازسازی بافت‌های عضلانی و سلامت روده دارد. در شرایط تعریق شدید و فعالیت فشرده، ذخایر این آمینو اسید کاهش می‌یابد. مکمل‌های آمینو اسیدی، به ویژه ال-گلوتامین، می‌توانند از کاتابولیسم ماهیچه‌ای جلوگیری کرده و سیستم ایمنی را تقویت کنند.
۷. گیاهان دارویی خنک‌کننده
عصاره‌های گیاهی مثل بادرنجبویه و بابونه خواص ضدالتهابی و خنک‌کنندگی ملایم دارند. مصرف دمنوش‌های رقیق یا عصاره‌های خشک‌شده این گیاهان می‌تواند به کاهش استرس گرمایی و آرامش دستگاه گوارش کمک کند.
در نهایت، تغذیه اسب در تابستان باید بر پایه تأمین مداوم آب خنک، جایگزینی الکترولیت‌های از دست‌رفته و تأمین انرژی پایدار از طریق فیبرهای باکیفیت و چربی‌های سالم تنظیم شود. تقسیم وعده‌های کوچک‌تر در ساعت‌های خنک‌تر روز و افزودن پروبیوتیک‌ها و آنتی‌اکسیدان‌ها می‌تواند عملکرد گوارش و سیستم ایمنی را تقویت کند. با رعایت اصول تغذیه اسب در تابستان و اجرای این راهکارهای ساده اما کلیدی، اسب‌ها در گرمای تابستان شاداب، پرانرژی و سالم خواهند ماند. اکنون که با اجزای اصلی یک جیره بهینه آشنا شدید، می‌توانید برنامه‌ای اختصاصی برای اسب‌های خود تدوین کنید و سلامت و رفاه آن‌ها را تضمین نمایید.
اگر میخواهید برای اسب خود یک غذای باکیفیت و مناسب تهیه کنید، به قسمت فروشگاه غذای اسب ژوسیکا مراجعه کنید.